Wat is een Japanse zaag?

De Japanse zaag wordt gebruikt om onder andere hout mee te zagen en kenmerkt zich doordat er geen duw-, maar een trekbeweging mee gemaakt wordt. De kenmerkende trekbeweging zorgt ervoor dat de zaag onder spanning staat, waardoor het zagen met weinig kracht en gelijkmatige slagen gebeurt. Om de Japanse zaag te gebruiken is daarom ook een andere techniek vereist dan die 'wij' gewend zijn met de Westerse zagen.

Waar komt dit specifieke onderscheid eigenlijk vandaan?

Geschiedenis van Japans gereedschap

Niet alleen bij de zagen, maar ook bij ander Japans gereedschap is de trekbeweging dominant. Dit komt vanuit een cultuurverschil ten opzichte van de Westerse bevolking. In de Japanse cultuur wordt er namelijk veelal zittend gewerkt. Door zittend gebruik te maken van de trekbeweging op het Japanse gereedschap, komt de kracht vanuit de armen in plaats vanuit de rug.

Het Japanse ambacht voor het maken van gereedschappen heeft een lange geschiedenis. De traditionele smid stond erom bekend producten van hoge kwaliteit te leveren en verdiende daarvoor veel respect en bewondering van de bevolking. Tot op de dag van vandaag is Japans gereedschap bij aanschaf nog niet direct klaar voor gebruik. Het fijnzinnig ontworpen stuk gereedschap moet eerst worden ingesteld, zodat het volledig aangepast is aan de omstandigheden waarin het gebruikt zal worden. Dit zorgt voor de unieke nauwkeurigheid van het gereedschap en zo raakt de gebruiker eerst bekend en vertrouwd met het gereedschap voordat het gebruikt wordt. Dit zie je vooral terug bij Japanse beitels en schaven en zorgt er mede voor dat de gebruiker het gereedschap met respect zal behandelen.

Voor- en nadelen ten opzichte van de Westerse zaag

Door de trekkende zaagtechniek staat het blad onder spanning tijdens het zagen. Dit zorgt ervoor dat het blad zichzelf recht houdt tijdens het zagen en maakt het ook mogelijk om het blad veel dunner te maken dan bij een Westerse zaag. Dit resulteert in een fijnere snede.

Het zagen met een Japanse zaag vergt veel minder kracht en biedt veel meer precisie dan het zagen met een Westerse zaag. Daarbij heeft de Japanse zaag altijd een vrij lang handvat, waardoor een goede geleiding mogelijk is. Bij grotere doorsneden kan er tevens tweehandig gewerkt worden. De klassieke Japanse zaag heeft een handvat van Rotan dat erg aangenaam aanvoelt.

De tanden van de Japanse zaag zijn afwisselend rechts- en linksbuigend gezet waardoor de zaagsnede recht loopt. In tegenstelling tot de Westerse zaag is de zetting echter zeer smal wat tevens weer in een fijnere snede resulteert. De Japanse zaag zaagt doorgaans ook veel sneller dan een 'normale' zaag.

Waarom dan ooit nog een Westerse zaag gebruiken?

Elke Japanse zaag heeft een heel specifiek doel. Indien een Japanse zaag voor een verkeerd doel gebruikt wordt, dan kunnen zowel de zaag als het werkstuk snel beschadigen. Het is belangrijk dat de Japanse zaag altijd in topconditie is. Bij beschadiging is het daarom al snel nodig het blad te vervangen. De werkzaamheden bij een Westerse zaag zijn vaak veel grover. Hierdoor maakt het minder uit als de zaag niet voor het juiste doel wordt gebruikt of in een minder goede staat verkeert. Daarnaast is een Westerse zaag robuuster en kan daardoor meer weerstaan.

Wie kwaliteit en nauwkeurigheid belangrijk vindt, gaat voor een Japanse zaag. Wie zonder al te veel nadenken voor elke toepassing een zaag wil pakken kan best voor de Westerse zaag gaan.

Welke Japanse zaag moet ik gebruiken?

Er zijn veel verschillende Japanse zagen met elk een eigen toepassing. De bekendste drie modellen zijn de Ryoba, Dozuki en Kataba.

1. Ryoba – De Ryoba is een dubbelzijdig getande zaag. De ene zijde heeft een hogere TPI (teeth per inch) waardoor deze geschikt is om over de nerf heen te zagen (afkorten). De andere zijde heeft juist een lagere TPI en is geschikt om langs de nerf te zagen (schulpen).

2. Dozuki – De Dozuki is aan één zijde getand en heeft aan de andere zijde een rug. Door de rug kan het blad dunner zijn wat resulteert in zeer precieze sneden, maar met een beperkte diepte. Afhankelijk van de vertanding kan deze Japanse zaag voor afkorten of schulpen gebruikt worden.

3. Kataba – Ook de Kataba is aan één zijde getand, alleen heeft de Kataba geen rug. Hierdoor kunnen wél diepe en lange sneden gemaakt worden, maar het blad is doorgaans iets dikker dan de Dozuki. Afhankelijk van de vertanding kan deze Japanse zaag voor afkorten of schulpen gebruikt worden.

Elk model heeft ook weer een eigen variatie van type vertandingen. Hierdoor is het bij de start van een project altijd even onderzoeken welke zaag het meest geschikt is. Gelukkig zijn de zaagbladen eenvoudig te verwisselen.

Welke zaag u moet gebruiken is eigenlijk is heel eenvoudig. Begin niet bij de zagen die u kunt vinden, maar begin bij het soort werk dat u doet. Hoe fijner en delicater het zaagwerk, hoe fijner en dunner de zaag moet zijn. Hoe kleiner het zaagwerk, bijvoorbeeld zwaluwstaarten, hoe korter de zaag.

Bedenk dat u met een hele fijne zaag; dun blad met veel kleine tandjes, een potloodlijn bijna doormidden kunt zagen. Zaagt u met verval aan één kant (een stuk hout dat u niet over hoeft te houden), dan kunt u met iets grovere vertanding zagen. Grove zagen zijn vaak goedkoper dan de hele fijne zagen. Grove zagen zijn bedoeld voor grover werk, zoals het zagen van balken en planken. 

Inklapbare zagen zijn weer beter beschermd na gebruik, en gaan dan ook vaak langer mee. 

Japanners maken speciale afkortzagen, schulpzagen en combinatie zagen. De Ryoba combinatiezaag is de meest verkochte zaag in Japan. Dan is er ook nog een deuvelzaag. Een zaag die zeer flexibel is en waar de tanden geen of een zetting naar één kant hebben. 

Wat zijn de beste Japanse trekzagen bij Baptist?

Gyokucho staat algemeen bekend als één van de meest toonaangevende merken als het gaat om Japanse zagen. De innovatieve zagen zijn van hoge kwaliteit en ze zijn prachtig afgewerkt. Het assortiment is breed opgezet, zodat er voor elke toepassing een bijpassende zaag beschikbaar is. Baptist heeft een uitgebreid assortiment van Gyokucho zagen.

Om op elke situatie voorbereid te zijn hebben we de Gyokucho zaagset deluxe 4-delig set samengesteld.

 Advies nodig? Neem contact op met onze deskundige medewerkers.