Houtdraaien met een hazelaartak

Het verhaal van Martijn begint in het magazine:
Op een open plek verscholen in het bos ligt de werkplaats van Martijn van Gerwen. Het weitje wordt regelmatig gebruikt door een schaapskudde en eromheen staan verschillende struiken geplant, waaronder hazelaars. Over die struik later meer. Martijn is houtdraaier en geeft draaiworkshops, maar dan net even anders dan anders. Hij werkt namelijk met zelfgebouwde wipdraaibanken. “Dit type draaibank kwam ik online tegen en toen besloot ik er zelf een te bouwen. Die eerste draaibank gebruik ik nog steeds, maar al doende heb ik het ontwerp steeds verder ontwikkeld.” Een wipdraaibank wordt door de gebruiker zelf aangedreven met behulp van een voetpedaal en een lang elastiek of – nog mooier volgens Martijn – een lange, flexibele hazelaartak. “Er zijn nog maar een paar mensen die dit beroepsmatig doen; slechts drie in Nederland. Maar we geven allemaal workshops, dus deze vorm van draaien wordt steeds bekender en dat is heel leuk.” Sinds kort is er zelfs een heus draaifeest (de tweede editie was oktober 2024, red.). Martijn verkoopt daarnaast veel zelfgemaakte spullen én smeedt zijn eigen gereedschappen, waaronder een draaihaak, te vergelijken met een speciaal lepelmes met lange steel en extra dunne punt. Zowel de gereedschappen als het draaien zelf zijn bij Martijn dus ambachtelijk, en daar gaat het hem ook om: “Bij deze vorm van draaien gaat het echt om het ambacht en het buiten werken. Je bent veel meer met het hout bezig.”

Martijns verhaal gaat verder!

Gefascineerd door oude ambachten
Martijn raakte rond zijn twintigste geïnteresseerd in oude ambachten. “Ik moest voor mijn medestudenten van de Technische Universiteit een uitje organiseren en besloot mee te gaan helpen bij de bouw van een middeleeuws dorp in Eindhoven. Daar ben ik blijven hangen.” Martijn kwam in contact met allerlei oude ambachten zoals houtbewerken, smeden en wilgen vlechten. Toch ging hij aan het werk in het vakgebied waarvoor hij gestudeerd heeft, maar het ambachtelijke bleef kriebelen: “Ik voelde dat ik iets met die ambachten wilde doen, maar wat?” Een cadeau van zijn vrouw, een boek over lepelsnijden, bracht uitkomst. “Dat boek ging niet alleen over lepelsnijden, maar ook over hoe je hiervan kunt rondkomen. Toen ben ik begonnen met lepels snijden en na vijf lepels heb ik mijn baan opgezegd.”

Vers hout draaien
“Ik draai vooral, maar maak ook lepels en krimppotjes. Dit laatste is een potje gesneden van vers hout met een bodem van droog hout waar je dan het potje omheen laat krimpen. Die bodems maak ik meestal van afvalhout van het draaien.” Voor het draaien gebruikt Martijn vers hout, dat is zacht genoeg om te draaien met een wipdraaibank. ”En altijd loofhout, alleen wilg en populier zijn minder geschikt.” Martijn laat een aantal zelf gedraaide kommen zien, met oren en schenktuiten. Zijn deze echt gedraaid? “Jazeker, deze kommen kun je zelfs alleen draaien met een wipdraaibank.” Dat zit zo:
een wipdraaibank draait niet steeds rond in dezelfde richting, maar heen en weer. Door de wipdraaibank niet helemaal rond te laten draaien maar bijvoorbeeld slechts 300 graden in plaats van 360, blijft een deel van het hout zitten. Daar kan dan later een oor of tuit van gesneden worden. “Het gaat natuurlijk wel langzamer, maar zelf vind ik het veel leuker om zo te werken.” In tegenstelling tot bij een ‘gewone’ draaibank ben je bij een wipdraaibank alleen aan het snijden, schrapen lukt niet. “Natuurlijk hap je dan ook wel eens in het hout, maar het voordeel is wel dat deze draaibank direct stil staat.”

Onmisbare gereedschappen
Martijn smeedt een deel van zijn gereedschappen zelf, maar zijn gutsen, beitels, boortjes, boomzaag en Japanse zagen zijn gekocht. Favoriet gereedschap - naast de onmisbare bijl - is een kleine scorp (uitholguts), gekocht bij Baptist.

Meer weten over het werk van Martijn? Bekijk zijn website!

Lees hier het hele verhaal van Joost en Britte uit NOEST maart 2025.